نقدی بر «وصیت نامه آن لی»؛ پرتره‌ای چندلایه از شور، ایمان و سرکوب

بانی‌فیلم: «وصیت نامه آن لی» - به کارگردانی منا فاستولد/Mona Fastvold و نویسندگی مشترک او و بردی کوربت/Brady Corbet- نمونه‌ای برجسته از سینمای معاصر اروپایی است که همزمان در مرزهای تاریخ، مذهب و فرم هنری حرکت می‌کند. این فیلم به بررسی زندگی آن لی، بنیان‌گذار فرقه شیکرها* در قرن هجدهم، می‌پردازد و با ترکیب درام تاریخی-موزیکال اکسپرسیونیستی و پرتره روانشناختی، تجربه‌ای چندلایه و متفاوت ارائه می‌دهد. (*شیکرها/The Shakers، ابتدا تحت رهبری آن لی -به‌عنوان تجسم دومین ظهور مسیح- در انگلستان شکل گرفتند. بعدها او به آمریکا مهاجرت کرد تا این فرقه را در دنیای جدید پایه‌گذاری کند. نام شیکر به دلیل رقص‌های شورانگیز و حرکات لرزشی در عبادت به آن‌ها داده شد. این حرکات، وسیله‌ای برای ابراز ایمان و پاکسازی از گناه بودند.) باورهای بنیادین آن لی بر پایه تجرد مادام‌العمر، سرکوب جنسی و پایبندی به اصول معنوی شدید استوار بودند؛ اصول اعتقادی که زمینه را برای درامی عمیق، پر از تضادهای روانشناختی، اخلاقی و اجتماعی فراهم می‌کنند. منا فاستولد در این اثر، نه تنها تاریخ و واقعیت زندگی آن لی را بازسازی می‌کند، بلکه با فرم و زبان بصری و موسیقی، تجربه‌ای معنوی و فلسفی از ایمان و تسلیم را ارائه می‌دهد. فیلم به‌صورت فصل‌بندی روایت می‌شود و هر فصل با عنوان‌هایی متشکل از واژگان کهن آغاز می‌شود. این فصل‌بندی، علاوه بر ایجاد ریتم خاص و متمایز، امکان تحلیل تحول تاریخی و معنوی شخصیت‌ها و جامعه شیکرها را فراهم می‌آورد. این ساختار همچنین به فاستولد اجازه می‌دهد تا تنوع فرم‌ها و لحن‌ها، از موزیکال و رقص‌های شورانگیز گرفته تا نماهای سنگین و تراژیک، را در یک چارچوب منسجم ۱۳۰ دقیقه ای حفظ کند. از نظر روایت، فیلم بین دو جریان اصلی نوسان دارد: یک جریان تاریخی-دراماتیک که زندگی شخصی و مذهبی آن لی را دنبال می‌کند و یک جریان سمبلیک و معنوی که تجربه‌های مذهبی و شور و وجد جمعی شیکرها را به تصویر می‌کشد. این دو جریان، گاه در تضاد و گاه در هماهنگی کامل با یکدیگر قرار دارند، و این نوسان باعث می‌شود مخاطب نه تنها با تاریخ و شخصیت‌ها، بلکه با فرم سینمایی و زبان بصری فیلم نیز درگیر شود. آماندا سایفرد/Amanda Seyfried، در نقش آن لی، حضوری خیره‌کننده و تمام‌قد دارد. بازی او بر اساس کنترل دقیق نگاه‌ها، حرکات ظریف بدن و تسلط بر لحن صوتی شکل گرفته است. نگاه‌های نافذ او، تضادهای روانشناختی شخصیت- از شور دینی تا تنهایی و سرکوب احساسات- را منتقل می‌کنند. لوئیس پولمن/Lewis Pullman، در نقش ویلیام/William برادر آن لی، بازی‌ای متعادل و ظریف ارائه می‌دهد که نماد وفاداری، عشق خانوادگی و تضاد اخلاقی است. کریستوفر ابوت/Christopher Abbott نیز ، در نقش آبراهام/Abraham همسر ستمگر آن لی، در بازنمایی شخصیت مردی سلطه‌جو و آسیب‌پذیر عملکردی موفق دارد و عمق دراماتیک فیلم را تقویت می‌کند. تمرکز فیلم بر وفاداری جمعی و تجربه معنوی است و کمتر به درام‌های فردی و عشق‌ورزی‌های شخصی می‌پردازد؛ این رویکرد همسو با آموزه‌های شیکرها، تحلیل روانشناختی و تاریخی شخصیت‌ها را عمیق‌تر می‌کند. 🔘🔘🔘 «وصیت نامه آن لی»، نمونه‌ای برجسته از سینمایی است که فرم و محتوا به‌شدت در هم تنیده شده‌اند و هر تصمیم بصری و صوتی، هم معنای تاریخی و هم تجربه روانشناختی شخصیت‌ها را تقویت می‌کند. منا فاستولد در این فیلم از مجموعه‌ای از تکنیک‌ها و رویکردهای مدرن و کلاسیک بهره می‌برد که همگی برای ایجاد تعلیق، شور و معنا در روایت به خدمت گرفته شده‌اند. یکی از ویژگی‌های برجسته این اثر، استفاده هوشمندانه از تم‌ها و موتیف‌های بصری برای تقویت روایت و تجربه معنوی است. فیلم با کنتراست‌های نوری و رنگی دقیق، تفاوت میان فضاهای سرکوب‌شده و آزاد، گذشته و حال، جمع و فرد را برجسته می‌کند. ویلیام رکسر/William Rexer، منچستر صنعتی، فقر، خشونت و محدودیت‌های اجتماعی را با رنگهای سرد و خاکستری به تصویر می کشد، حال آنکه برای به تصویر کشیدن سرزمین‌های خشک نیویورک، و انتقال حس تحول روحی، آزادی معنوی و تعالی جمعی از نورهای گرم پارچه ای استفاده میکند. تغییرات رنگ و نور نه تنها تفاوت جغرافیایی را نشان می‌دهند، بلکه گذر درونی و معنوی آن لی و پیروانش را نیز برجسته تر می‌سازند. این تضاد، بین سرکوب فردی و شور جمعی، یکی از موتیف‌های بصری متمایز در این اثر است. قاب‌بندی‌های متقارن در صحنه‌های جمعی و حرکات موزون، حس وحدت، هماهنگی و تقدس را منتقل می‌کنند. حرکات تکرارشونده، نورپردازی‌های متغیر و رنگ‌بندی متضاد، به تدریج با گذر زمان و تحول شخصیت‌ها تغییر می‌کنند و تجربه تکاملی آن لی و جامعه شیکرها را نشان می‌دهند. این موتیف‌ها به فیلم ریتم و انسجام معنوی می‌بخشند و مخاطب را به سطحی فراتر از یک روایت صرف تاریخی هدایت می‌کنند. یکی دیگر از جنبه های خلاقانه و جذاب «وصیت نامه آن لی»، استفاده همزمان از موسیقی، صدا و رقص است. این بخش، علاوه بر کارکرد هنری، مستقیماً با روایت و شخصیت‌پردازی در هم تنیده شده است. دنیل بلومبرگ/Daniel Blumberg، سرودهای کهن شیکرها را به‌شیوه‌ای مدرن و خلاقانه بازآفرینی کرده است. این سرودها در دل یک چشم‌انداز صوتی متغیر و بعضأ ناهماهنگ قرار گرفته‌اند. ویژگی خاص موسیقی در این فیلم، توانایی آن در همزیستی با روایت است. سلیا رولسون-هال/Celia Rowlson-Hall، نیز برای طراحی رقص ها از حرکات کلاسیک شیکرها الهام گرفته است، و به شکلی خلاقانه آنها را بازآفرینی کرده است. حرکات لرزشی، تکان‌ها و تکرارهای موزون -به شکلی شبیه به آمیزش جنسی- شور و وجد جمعی و انرژی سرکوب‌شده شخصیت‌ها را منتقل می‌کنند. ترکیب موسیقی، صدا و رقص، تجربه‌ای غیرمعمول و عمیق برای مخاطب ایجاد می‌کند. حتی بینندگان غیرمذهبی یا مدرن، با مشاهده این صحنه‌ها، با انرژی، تعهد و شور جمعی شخصیت‌ها درگیر می‌شوند و مفهوم ایمان، سرکوب و رهایی را تجربه می‌کنند. این بخش‌ها به نوعی زبان جهانی فیلم هستند که از تاریخ و مذهب فراتر می‌روند و به تجربه انسانی نزدیک می‌شوند. 🔘🔘🔘 در مجموع، «The Testament of Ann Lee»، با بازی درخشان آماندا سایفرد، تدوین، طراحی صحنه و موسیقی دقیق، و تحلیل پیچیده تاریخی و روانشناختی، تجربه‌ای منحصر به فرد و چندلایه ارائه می‌دهد. سومین ساخته بلند سینمایی منا فاستولد، هم برای علاقه‌مندان به تاریخ و مذهب و هم برای دوستداران سینمای فرم‌گرا و موزیکال اکسپرسیونیستی جذابیتی منحصر به فرد دارد زیرا که توانسته است ترکیبی از دقت تاریخی، تجربه معنوی و نوآوری سینمایی را به نمایش بگذارد و جایگاه خود را به عنوان یک اثر برجسته در سینمای معاصر تثبیت کند.