گله از سیاست آموزش و پرورش درباره یک انیمیشن ملی و چند داستان دیگر

نویسنده و کارگردان انیمیشن «یوز» از سیاست آموزش و پرورش گلایه کرد که دیدن این انیمیشن ملی را در حد یک «انتخاب اختیاری» برای مدارس پایین آورده است و گفت ؛ «ما فیلم را به جشنواره فیلم فجر نبردیم تا بچه‌ها زودتر آن را ببینند، اما متاسفانه تا به امروز اقدامی از سوی مدارس ندیده‌ایم». رضا ارژنگی در گفت‌وگو با ایسنا به شرح جزئیات تولید این اثر پرداخت و به برخی پرسش‌ها پاسخ داد. این کارگردان درباره انتخاب موضوع «ایران» برای انیمیشن خود گفت: من همیشه دوست داشتم یک اثر در مورد ایران بسازم، البته اثری که با زبان کودکانه بتواند معرفی خوبی از کشورم داشته باشد، به همین منظور به این موضوع بسیار فکر می‌کردم، بیان این موضوع در قالب شخصیت انسانی بسیار سخت بود و جای کار نداشت. وی ادامه داد: پس از آن به این فکر کردم که یک کار فانتزی بسازم و به نظرم تنها چیزی که می‌توانستیم در قالب یک فیلم فانتزی-درام درست کنیم که در عین حال کاملاً ایرانی باشد و ویژگی‌های منحصر به فرد ایران را به شکلی دراماتیک و قابل دیدن عرضه کند به تصویر کشیدن «یوز ایرانی» بود. ارژنگی درباره انتخاب آمریکا به عنوان یکی از لوکیشن‌های اصلی داستان توضیح داد: وقتی می‌خواهیم یک‌درامی را شکل بدهیم باید تمام پازل‌ها را در کنار هم قرار دهیم. شما تصور کنید ما یک یوز ایرانی عضلانی را به تصویر می‌کشیدم این نشان می‌داد که همه‌چیز مرتب و منظم و مثل گل و بلبل است و نشان می‌داد وضعیت به چه شکلی است و دیگر درامی برای داستان شکل نمی‌گرفت و قصه خود به خود تمام می‌شد. این کارگردان تصریح کرد: ما وقتی می‌خواهیم‌ یک درامی را ایجاد و یک‌ شخصیتی را آرزومند کنیم باید هویت و دنیای آرمانی او را ازش بگیریم، بنابراین ما یوز ایرانی که لاغر، کشیده و عضلانی است را مجبوریم برعکس کنیم و یک یوز چاق و تنبل را به تصویر بکشیم، حالا اگر این یوز از ابتدا در ایران بود قطعا در کنار خانواده به این شکل نمی‌شد به سراغ شکار می‌رفت و در حیاط‌وحش زیست می‌کرد، از این رو ما مجبور بودیم شخصیت را به جای دیگری ببریم که برخلاف زندگی واقعی او در حیاط‌وحش ایران باشد. وی یادآور شد: تلاش ما این بود که یوز در داستان در کشوری دیگر باشد و به شکلی با نام ‌ایران برخورد کند، از این رو صحنه حضور فوتبال ایران در جام جهانی را به تصویر کشیدیم و از آنجایی که تیم ملی فوتبال ایران در جام جهانی، بازی بزرگی را در مقابل آمریکا برنده شد، تصمیم گرفتیم محل زندگی یوز را آمریکا انتخاب کنیم. ارژنگی ادامه داد: البته اگر این برد مثلا در مقابل فرانسه رخ می‌داد، قطعاً آنجا را انتخاب می‌کردیم اما دیدیم بازی مهمی که ایران پیروز شد، مقابل آمریکا بود. ضمنا شخصیت کلکسیونر حیوانات که در فیلم در نیویورک نشان داده می‌شود، بر اساس زندگی یک فرد واقعی در فرانسه ساخته شده، اما در نهایت تصمیم گرفتیم این بخش از ماجرا در آمریکا شکل بگیرد. دوبله‌ای که از فراستی به مدقالچی تغییر کرد کارگردان «یوز» در مورد انتخاب «ناصر ممدوح» به عنوان یک پیشکسوت دوبله در این اثر کودکانه گفت: ما یک بخشی مربوط به حیات‌وحش داشتیم که دوبله‌های آقای ممدوح در این حوزه بسیار معروف است، سعی کردیم این صدا را مجدد در این بخش استفاده کنیم و از صدای ضبط شده استفاده نشد و ایشان زنده برای ما دوبله کرد، البته ایشان شرایط جسمانی مساعدی نداشتند اما لطف بزرگی به این پروژه داشتند و با طراوات همیشگی بخش حیات‌وحش برای ما دوبله کردند. ارژنگی در مورد انتخاب نصرالله مدقالچی برای دوبله شخصیت گربه ایرانی "استاد پیشول دم پشمکی" هم توضیح داد: ما از ابتدا این شخصیت را بر اساس آناتومی چهره مسعود فراستی طراحی کردیم، در واقع ما در ایران به دنبال یک شخصیتی بودیم که قدری اخمو و سخت‌گیر باشد و قاطعانه نظر بدهد و منتقد هم باشد، اما در عین حال بک استاد تحصیل‌کرده است که می‌خواهد آموزش هم بدهد، به همین دلیل به گزینه آقای فراستی رسیدیم. وی ادامه داد: متأسفانه زمانی که کار طراحی این شخصیت تقریباً تمام شده بود ما به سراغ آقای فراستی رفتیم که این اشتباه ما بود و باید قبل از شخصیت‌پردازی به سراغ ایشان می‌رفتیم. آقای فراستی هم پس از مشاهده کاراکتر و داستان گفتند که این آناتومی شخصیت به من نزدیک نیست و من نمی‌توانم صدای خود را روی آن قرار دهم باید قبل از طراحی به سراغ من می‌آمدید تا خودم هم به شما پیشنهاد می‌دادم چگونه طراحی و صدای من‌ را روی شخصیت بگذارید. کارگردان «یوز» خاطرنشان کرد: پس از این اتفاق مجبور شدیم به دنبال گزینه دیگری برویم که در نهایت حامد عزیزی، که مدیر دوبلاژ اثر بودند نصرالله مدقالچی را برای دوبله این شخصیت پیشنهاد دادند و ایشان هم دوبله این نقش را بر عهده گرفت و به خوبی هم اجرا کردند. چند سکانس را حذف کردیم ارژنگی در پاسخ به این سوال که چرا یک گربه به عنوان شخصیت مکمل در کنار یوز قرار گرفته، توضیح داد: ما نیاز داشتیم یوز یک همسفر و همراه داشته باشد تا تنها نباشد. از آنجا که این یوز کلا دوتا موش و یک‌ گربه به عنوان دوست داشت ترجیح دادیم گربه را در کنار یوز قرار دهیم با این طراحی داستان که گربه‌ دوست دارد به ایران سفر کند تا تبدیل به یک گربه اصیل ایرانی شود که از این رو خودش را به یوز می‌چسباند و با او سفر می‌کند. این کارگردان در مورد حذفیات این انیمیشن تصریح کرد: ما در مورد گربه‌ای که همراه یوز بود چند سکانس داشتیم که او گرفتار یکسری ایرانگرد می‌شد که او را با خودشان می‌بردند اما در میان‌ راه پشیمان می‌شدند، اما احساس کردیم ریتم داستان کند می‌شود از این رو این بخش حذف شد. ارژنگی در مورد سکانس پایانی و ایرانگردی تأکید کرد که هدف، نشان دادن «جاذبه‌هایی از کل کشور» در پایان فیلم بود. قرار بود شخصیت‌ها در قالب یک سفر، نمادها و مناظر مختلف ایران را معرفی و به تصویر بکشند. اتفاقا بازخوردهای مثبت بیش از اینکه از شخصیت یوز و انیمیشن باشد از این بخش پایانی بود زیرا بسیاری از کودکان در قالب طنز با ایران آشنا شده بودند. آقای آموزش و پروش تماشای «یوز» برای کودکان خوب نیست؟ وی با بیان انتقادی از عدم استقبال آموزش و پرورش از این فیلم گفت: آموزش و پرورش در مورد فیلم‌ها یک ساختاری دارد که براساس آن به مدارس پیشنهاد می‌کند که بچه‌ها را حتما به تماشای یک فیلم ببرند، یا خود مدرسه تصمیم بگیرد ببرند یا نه و گزینه سومی هم دارند که اصلا نبرند. در مورد فیلم‌ ما آموزش و پرورش گزینه دوم را به ما اختصاص داده و اختیار به مدارس داده شده که اگر دوست دارند بچه‌ها را به تماشای فیلم ببرند. این کارگردان تصریح کرد: ما از این انتخاب آموزش و پرورش گلایه داریم، یک زمانی شما یک فیلم تخیلی می‌سازید و آموزش و پرورش تشخیص می‌دهد تماشای این فیلم برای کودکان ضرورتی ندارد و این درست است اما انیمیشن «یوز» برای بچه‌های ایران ساخته شده است چون ایران و حیات‌وحش آن را معرفی می‌کند. ارژنگی اضافه کرد: ما نگذاشتیم فیلم‌مان به جشنواره فیلم فجر برود تا سریع‌تر به اکران برویم، زیرا من معتقدم این فیلم با بودجه دولتی و برای ایران ساخته شده و ما نباید کودکان را از دیدن آن محروم می‌کردیم، من نمی‌خواستم فیلم‌ را فدای یک جشنواره بکنم که حتی ممکن بود در آن جایزه بگیریم زیرا جایزه و افتادن اسم بنده سر زبان‌ها مهم نبود بلکه پخش این فیلم برای کودکان ایرانی اولویت اول ما بود. وی تاکید کرد: ما واقعا تعجب کردیم که چرا آموزش و پرورش مدارس را موظف نکرده است که دانش‌آموزان را برای دیدن این فیلم ببرد، ما متوجه شدیم با همین شرایطی که آموزش و پرورش تعیین کرده است برخی مدارس در شهرستان‌ها بچه‌ها را به تماشای فیلم بردند، اما متأسفانه در تهران تا به امروز اقدامی نشده است. بنابراین اگر هم فروش خوبی تا به امروز اتفاق افتاده است، حاصل حمایت خود مردم و خانواده‌هاست و این نشان می‌دهد بچه‌ها چقدر از داستان‌های ساده و بدون پیچیدگی استقبال می‌کنند. امکان ساخت عروسک «یوز» را نداریم کارگردان «یوز» در مورد محصولات تجاری این انیمیشن نیز از تولید ۵۰ قلم اقلام جانبی شامل کیف مدرسه، مداد رنگی، دفترچه و … با طرح «یوز» خبر داد و گفت: پیش از آغاز مدارس حدودا یک ماه پیش در نمایشگاه نوشت‌افزار غرفه یوز را داشتیم ‌ که این محصولات عرضه شد و با استقبال خوبی هم همراه بود. ارژنگی درباره تولید عروسک این اثر نیز گفت: نمونه‌های اولیه‌ای عروسک «یوز» ساخته شده اما برخلاف اینکه تصور می‌شود ساخت عروسک خیلی ساده است باید گفت واقعا اینگونه نیست و شاید ۸۰درصد جهان در این حوزه صاحب تکنولوژی نیستند و شاید در کشور چین، آمریکا یا ند کشور محدود این تکنولوژی را داشته باشند که بتوانند عروسک‌ها را شبیه مدل واقعی آن تولید کنند. وی تصریح کرد: البته دو نمونه از این عروسک ساخته شد که کیفیت موردنظر را نداشت و برگشت زدیم، امیدوارم بتوانیم‌ از تجربه دیگران در حوزه تولید عروسک بهره ببریم و تولید عروسک «یوز» را هم کلید بزنیم. عاشق ساخت انیمیشن با موضوع ایرانم کارگردان «یوز» در خصوص اینکه که اگر قرار باشد کار دیگری بسازد بازهم با موضوع ایران خواهد بود، پاسخ داد: فرض کنید یک مسئولیتی به شما به عنوان یک فیلم‌ساز واگذار می‌شود که اتفاقا با بودجه دولتی همراه است، من می‌توانم دغدغه‌های شخصی خودم را با آن پول به فیلم تبدیل کنیم که از نگاه من این موضوع بسیار دردناک است و من نمی‌توانم این کار را انجام دهم. ارژنگی افزود: من عاشق ایران هستم و اگر پیشنهاد دیگری هم داشته باشم حتما با موضوع ایران می‌سازم، از آنجایی که پول آن برای بیت‌المال است حتما کاری را با موضوع ملی میهنی خواهم ساخت چون بودجه‌ دولتی است و باید صرف تولید کار برای خود مردم شود تا وقتی آنها فیلم‌ را می‌بینند آن را متعلق به خودشان بدانند. وی در مورد زمان تولید هم یادآور شد: این انیمیشن از زمان نوشته شدن تا تولید و نسخه نهایی نزدیک به ۲سال و نیم زمان برد و ما توانستیم با همکاری یک گروه ۳۰نفره این پروژه را به اتمام برسانیم. این کارگردان از تمام مخاطبان به ویژه کودکان و نوجوانان که از این فیلم استقبال کرده‌اند، تشکر کرد و قول داد: «استقبال کودکان از این انیمیشن بار سنگینی را به دوش ما گذاشته و قول می‌دهم در آینده با ارتقا خودم و تجربه بهتری برای بچه‌های ایران فیلم بسازم».